Czas relacji, czyli wspieranie rozwoju społeczno-emocjonalnego dziecka

Sam tytuł “Czas Relacji” jest również wskazaniem powodu, dla którego dzielę się z Wami tą recenzją. We wszystkich ostatnich rozmowach, wiadomościach i postach przebrzmiewa ogromna bezradność i lęk. Rozumiem, też się tak czuję i zastanawiam się co można w tej sytuacji zrobić. Bezradność jest dla mnie najgorszym uczuciem i chociaż nie jestem specjalistką od zarządzania kryzysowego, mogę wypowiedzieć się tylko za siebie i postanowiłam podzielić się z Wami moimi sposobami radzenia sobie, czyli tym co faktycznie można zrobić.

W pierwszej kolejności postanowiłam wspierać tych, którzy najbardziej tego potrzebują, a więc osoby przebywające obecnie na terenie objętym wojną. Tutaj zostawiam Wam link, do rządowej strony zbierającej wszystkie informacje na temat możliwości niesienia i otrzymania pomocy. Nikt nie oczekuje od nas gigantycznych gestów. Pomoc jest na szczęście niesamowicie magicznym aktem, w którym wiele małych, pozornie nic nie znaczących czynów, kumulują się w niesamowite i realnie zmieniające sytuację zmiany. Prosty przykład, gdyby każdy z osób czytających ten wpis, wpłaciłoby 10 złotych, na charytatywną zbiórkę, pod koniec miesiąca uzbieralibyśmy średnio 10 tysięcy. Nie bójcie się nieś małej pomocy, każda cegiełka się liczy.

W drugiej kolejności postanowiłam zadbać o siebie i moich najbliższych. Ta sytuacja bezsprzecznie na nas wpływa, na jednych mocniej, na innych mniej. Każdy ma inną wrażliwość, poglądy i powiązania z obecną sytuacją. Bez względu na wszystko, nie da się ukryć, że nadszedł właśnie “czas relacji”. Relacji z najbliższymi, samym sobą i przede wszystkim, relacji z naszymi sąsiadami. Jednego czego jestem pewna, to że teraz nie wolno nam pozostać z tym samym, dla własnego dobra psychicznego, ani pozostawiać samych, tych którzy wsparcia potrzebują. 

Jest to niezwykle istotne w kontekście dzieci, które są całkowicie bezradne w tej sytuacji. Widzą, że dzieje się coś dużego i strasznego, czują nas niepokój, bez względu na to, jak bardzo chcielibyśmy je przed tym ochronić. Dużo osób pyta, jak rozmawiać z dzieci o bieżącej sytuacji. Jeszcze raz, nie jestem specjalistką, aby wypowiadać się w tym temacie, ale mogę polecić Wam wspaniały artykuł, które zostały opublikowane przez Kosmos Dla Dorosłych.  

Mogę Wam również polecić tą książkę, jako, że buduje ona umiejętności niezbędne dla takich rozmów, a należą do nich zarządzanie emocjami, komunikacja, radzenie sobie w sytuacjach trudnych i empatyczność, stąd ten post. To nie jest post sponsorowany, nikt mi nie zapłacił za opublikowanie tej recenzji, chcociaż pewnie nie trafiłabym na nią, gdybym nie dostała od wydawnictwa jej egzemplarzu, bez żadnej umowy, bez zobowiązań. Publikuję ją, bo na prawdę wierzę, że może pomóc. Na końcu postu znajdziecie również inne polecane przeze mnie pozycje, które mogą być wsparciem w tym trudnym czasie. 

Pierwsze Wrażenie

Czas relacji, czyli wspieranie rozwoju społeczno-emocjonalnego dziecka to najnowsza książka Joanny Węglarz i Doroty Bentkowskiej – dwóch wspaniałych psycholożek, Gdynianek i absolwentek Uniwersytetu Gdańskiego, czyli same rzeczy bliskie mojemu sercu. Czytając tą pozycje na prawdę było czuć wykształcenie i doświadczenie autorek. Jestem na prawdę poruszona wrażliwością i delikatnością autorki opowiadają o rodzicach, dzieciach i relacji między nimi. Pomiędzy konkretnymi radami znajdziecie też wiele drobnych ciepłych słów. Na początku chciałabym podzielić się z Wami kilkoma z nich: 

"Życie człowieka jest procesem nieustannego poznawania samego siebie i uczenia się, jak radzić sobie z tym, co dostaliśmy”.

“Bądźmy zatem wyrozumiali zarówno wobec dzieci, jak i wobec siebie jako rodziców i wybaczajmy naszemu potomstwu to, że są dziećmi.”

“Jeśli nie możemy w sposób zrozumiały dla otoczenia wyrazić naszych myśli i potrzeb, to szansa na ich zaspokojenie jest niewielka.”

“Najważniejsze jednak było to, żeby członkowie rodziny zrozumieli, że czas wspólny jest ważny i wartościowy, ale każdy z nich jest również jednostką, która ma swoje cele, zainteresowania, o które warto dbać"

Czas Relacji, czyli wspieranie rozwoju społeczno-emocjonalnego dziecka

Zanim przejdziemy dalej, jeszcze tylko dwa krótkie wyjaśnienia, które ułatwią zrozumienie:

Trening Umiejętności Społecznych (TUS) – forma zajęć, prowadzona przez wyspecjalizowanych trenerów, które mają na celu rozwój umiejętności społecznych dzieci, dzięki wsparciu specjalisty i nauce odbywającej się w małej, bezpiecznej grupie.

Umiejętności społeczne / umiejętności społeczno-emocjonalne – kompleks umiejętności pozwalających na efektywne życie w grupie, który obejmuje umiejętności regulowania, rozpoznania i radzenia sobie z emocjami własnymi i innych, umiejętności komunikacyjne, zdolność rozwiązywania konfliktów i radzenia sobie w sytuacjach trudnych, zdolność do empatii, zrozumienia i współpracy, rozumienie i umiejętne stosowanie norm społecznych oraz rozbudowaną samoświadomość. 

Dla kogo jest ta książka?

Dla wszystkich mających do czynienia z opieką nad dziećmi, a więc rodziców, nauczycieli, opiekunów, wychowawców, pracowników opieki zastępczej, instruktorów harcerstwa, pedagogów, psychologów i terapeutów. Pisząc recenzję skupię się na jej korzyściach dla rodziców i opiekunów, ale na końcu znajdziecie również dodatkowe komentarze dla specjalistów.  

O Autorkach

Autorki to psycholożki z wieloletnim doświadczeniem w pracy z dziećmi i specjalistki w zakresie treningu umiejętności społecznych (TUS), krótko mówiąc to książka napisana przez prawdziwe specjalistki, nie zwykły poradnik! Nikt nie opowie o autorkach lepiej, niż one same, a więc oddam im głos (zdjęcia z strony autrek pomoceTUS.pl):

Czas relacji, czyli wspieranie rozwoju społeczno-emocjonalnego dziecka to coś więcej, niż książka. To kompleksowe narzędzie, które przeprowadza czytelnika przez cały zakres umiejętności związanych z rozwojem społecznym i emocjonalnym dziecka, tym dlaczego należy je wspierać i co najważniejsze, zawiera konkretne narzędzia, które Wam w tym pomogą. 

Umiejętności o których mowa obejmują 8 obszarów:  emocje, normy społeczne, komunikacja, teoria umysłu, samowiedza, asertywność, radzenie sobie w sytuacjach trudnych i współpraca i tak również podzielona jest książka. 

Każdy rozdział dzieli się na kilka umiejętności, które możemy rozwijać zarówno u siebie, jak i u dziecka (np. w pierwszym rozdziale “Emocje” znajdziemy rozpoznawanie stanów emocjonalnych oraz radzenie sobie z emocjami zarówno swoimi, jak i innych). Bo w końcu, jak podkreślają same autorki ksiązki, żeby móc kogoś czegoś nauczyć, najpierw sami musimy daną umiejętność opanować. Prawda tak banalna, kiedy myślimy o tak zwanych komentencjach twradych (tzw. wiedza specjalistyczna i umiejętności, np. programowanie), nagle nam umyka, kiedy myślimy o kompetencjach miękkich, czyli właśnie tych związanych z rozwojem społeczno-emocjonalnym. Wydaje nam się, że my jako dorośli, “umiemy” radzić sobie z sobą i swoimi emocjami, więc będziemy w stanie nauczyć tego dzieci. Może być to prawdą, ale może też również nią nie być, bo czy nas ktoś w dzieciństwie uczył otwartego wyrażania swoich myśli i opinii? Albo okazywania otwarcie emocji? Odwagi w poznawaniu własnych preferencji i eksplorowaniu? 

Świadomość z zakresu psychologii rozwija się dynamicznie, tak samo jak świadomość rodzicielstwa. Nie bez powodu poznawanie natury ludzkiej, mechanizmów stojących za ich zachowaniem i tego, co jest dla ludzi najlepsze, jest całą dziedziną nauki! Tak samo, jak nikt nie oczekuje, że obserwując to, co dzieje się wokół Ciebie staniesz się ekspertem w dziedzinie biologii, tak samo, nie powinniśmy oczekiwać od siebie, że przez sam fakt bycia człowiekiem, jesteśmy eksprtami od psychiki. Dlatego właśnie wszelkie czytanie książek, kursy rodzicielskie, śledzenie specjalistów w social media czy sięganie po sprawdzone źródła wiedzy, takie jak ta ksiażka,  jest objawem zdrowrosądkowej odwagi w poszukiwaniu informacji, nie sygnałem braku kompetencji. 

W każdym rozdziale znjadziemy: merytoryczny wstęp wyjaśniający czym jest dana umiejętność i dlaczego jest nam potrzeba, mnóstwo przykładów z życia i pracy autorek, które pokazują ich zastosowanie i istotność w codziennym życiu oraz przykłady zabaw i pomocy, dzięki którym będziemy mogli daną umiejętność przećwiczyć z dzieckiem. Moja ulubiona cecha tej książki i jednocześnie jej największe wyróżnienie się względem pozycji dostępnych na rynku – każdy rozdział kończy się trzema gotowymi ćwiczeniami. Wystarczy jedynie skopiować wybrane strony i możemy od razu teorię zamienić w praktykę! Łącznie znajdziecie tu 24 gotowe zabawy i ćwiczenia, część z nich w kolorze, które można stosować zarówno w pracy z dzieckiem jeden na jeden, jak i grupie.

Książka “czas relacji, czyli wspieranie rozwoju społeczno-emocjonalnego dziecka” została napisana w równej mierze z myślą o rodzicach, jak i terpeutach, którzy na ramach tej pozycji znajdą nie tylko merytoryczną wiedzę na temat umiejętności, jakich opanowanie jest niezbędne dla prawidłowego rozwoju społeczno-emocjonalnego dziecka, ale również całą masę propozycji zabaw, ćwiczeń i metod, które można zastosować, aby wesprzeć ich rozwój. 

Książka ma format A4 i została wykonana z papieru poweklanego plastikiem, dzięki czemu kserowanie znajdujących się w niej pomocy jest bardzo wygodne. Każda propozycja zawiera również opis jej zastosowania, a często również uwagi, jak można rozszerzyć wykonywanie zadania w przypadku wykonywania ich w grupie. Będzie to na pewno wsparciem dla każdego terpauty TUS, prowadzących zajęcia z wczesnego wspomagania rozwoju, psychologów i pedagogów, pracującyh z dziećmi posiadającymi trudności w zakresie regulowania czy rozpoznawania emocji, teorią umysłu, komunikacją, funcjonowaniem w grupie czy radzeniem sobie ze strem i sytuacjami trudnymi. 

Poza gotowymi propozycjami ćwiczeń, w książce znajduje się też wiele opisów innych możliwych do zastosowania metod. Cennym dodatkiem są również opisy przypadków i rozmów z rodzicami, które stanowią cenną wskazówkę w kontacie z rodzicami.